Patentlenebilirlik Kriterleri Nedir?

Rekabet gücünün yüksek olduğu bir pazarda, patentler rekabet avantajına sahip olmak için kilit rol oynamaktadır. Patentler, buluşlarınızın ve varlıklarınızın haklarını korumada ve ticarileştirmede yüksek öneme sahiptir. Patent, egemen bir otorite tarafından mucit için bir mülkiyet hakkı verilmesidir. Bir patent, buluş sahibine, buluşun tam açıklaması karşılığında belirli bir süre için patentli süreç, tasarım veya buluş için münhasır haklar sağlar.

Patentin verilmesini elde etmek için, yasal veya doğal bir kişi, kapsamın gerekli olduğu coğrafi alanda patent verme yetkisine sahip bir patent ofisine başvuruda bulunmalıdır. Bu genellikle ulusal bir patent ofisi olmakla birlikte, Avrupa Patent Ofisi gibi bölgesel bir kuruluş da olabilir. Patentin teknik özellikleri ilgili ofisin yasalarına uygun olduğunda, teknik özelliklerinde açıklanan ve talep edilen buluş için bir patent verilebilir.

Patent Başvurusu Nereden Yapılır?

Patent başvuruları, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı TÜRKPATENT (Türk Patent ve Marka Kurumu) tarafından incelenmekte ve onaylanmaktadır. Patent hakları tescil yoluyla kazanılır. Üçüncü kişiler, patent hibe kararının Resmi Bültende yayımlanmasından itibaren altı ay içinde patente itiraz edebilirler.

Patentler için Koruma Süresi Nedir?

TÜRKPATENT tarafından maddi incelemeye tabi tutulan patentler için koruma süresi 20 yıldır. Bir patent tescili, ulusal bir başvuru yoluyla veya uluslararası olarak 1973 tarihli Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC) veya 1970 tarihli Patent İşbirliği Antlaşması (PCT) prosedürleri yoluyla alınabilir. 

Patentlenebilirlik Kriterleri Nedir?

Bir patent başvurusu esas olarak üç ana kriteri karşılamalıdır. TMK 82/1 maddesi uyarınca başvuru sahibinin patent alabilmesi için aşağıdakileri kanıtlaması gerekecektir:

Yenilik Şartı

Patentlenebilirlik kriterlerini karşılaması için buluşunuzun başvuru tarihinden önce – kendiniz bile olsanız – kamuya açıklanmamış olması gerekir. Türkiye’deki hukuki süreçte patentlenebilirlik şartları uluslararası hukuk metinleriyle aynı özelliklere göre ilerlemektedir.

Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 83. maddesine göre, patent ve/veya faydalı model başvurusunun yapıldığı tarihten önce buluş konusunda toplumca erişilebilir sözlü ve/veya yazılı tanıtım, kullanım veya başka yolla açıklanan bilgilerden oluştuğu duruma dahil olmayan buluş yeni olarak kabul edilir. Patent başvurusu yapacakların, başvuruya uzman bir patent vekili eşliğinde titiz bir şekilde hazırlanarak başvurularını yapmaları daha sağlıklı olacaktır. 

Yaratıcılık Adımı (Buluş Basamağı)

Bu, ürününüzün veya işleminizin yaratıcı bir çözüm olması gerektiği anlamına gelir. Bir üretici için aşikar olacak bir çözüm olamaz. Farklı bir yöntemi örnek gösterecek olursak; Bir salıncağın boruları birbirine kaynaklamak yerine, birbirine vidalanabilir. Bu, salıncak yapmak için yeni bir yöntemdir. Ancak bunları yapmak, bir buluş adımı olarak adlandırılamayacağından patentlenebilirlik kriterleri için sınıfta kalacaktır.

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na göre, yaratıcılık adımının yani buluş basamağının inceleme yöntemine dair bir düzenleme getirilmemiştir ancak Avrupa Patent Ofisi’nin uyguladığı problem-çözüm yaklaşımı genellikle ülkemizde de uygulanmaktadır.

Endüstriyel Uygulanabilirlik

Bu kriter, yeni buluşun fiilen üretilmesinin mümkün olması gerektiğini ima eder. Başka bir deyişle, elde tutması mevcut kartlardan daha kolay olan yeni bir tür oyun kartı için patent başvurusunda bulunabilirsiniz. Ancak yeni bir kart oyunu fikri için patent alamazsınız.

Bu kriter çatısı altında bir buluşun patent kapsam ve korunmasına dahil olabilmesi için ekonomik olarak bir değeri olması gerekir. Tarım ve sanayinin herhangi bir alanında kullanılabilir nitelikte bir buluş, endüstriyel anlamda uygulanabilir olduğunu kabul ettirecektir.

Burada önemli olan bir mesleğin kendisi değil (avukatlık, doktorluk vb.) o mesleğin icrası için gerekli olan araç, gereç ve cihazların üretilerek sanayiye dahil edilmesidir. Bundan sebep, bu nitelikteki buluşlar endüstriyel olarak uygulanabilir olduğundan bu şekilde kabul görmektedir.

Ne Tür Ürünlerin Patenti Alınamaz?

Buluş olarak kabul edilmeyen ve bu nedenle patentinin alınmasına izin verilmeyen ürünler:

• Keşifler, bilimsel teoriler, matematiksel yöntemler.
• Zihinsel eylemler, iş ve oyun faaliyetleri ile ilgili planlar, yöntemler ve kurallar.
• Bilgisayar programları.
• Edebi ve sanatsal eserler, bilimsel eserler, estetik nitelik taşıyan eserler.
• Bilgi teslimi.

Kök Hücrelerle İlgili Buluşlar Ne Ölçüde Patentlenebilir?

Fikri Mülkiyet Yasası, kök hücrelerin patentinin alınıp alınamayacağı konusunda sessizdir. Bu nedenle kök hücrelerin patentlenmesinin yasak olmadığı söylenebilir. Ancak, aşağıdaki buluşlar Fikri Mülkiyet Yasası tarafından patentlenebilirlik kriterlerini karşılamamaktadır:

• Kamu düzenine veya ahlaka aykırı buluşlar.
• Oluşumu ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan vücudu.
• İnsan vücudu ve bir genin dizisi veya kısmi dizisi de dahil olmak üzere elementlerinden birinin basit keşfi.

Sonuç olarak, bir buluş tüm patentlenebilirlik kriterlerini kapsadığı sürece patentlenebilir.

Ülkemizde Hangi Buluşların Patentine İzin Verilmez?

Patent korumasına dahil olmayan ve izin verilmeyen buluşlar şunlardır:

• Kamu düzenine veya ahlaka aykırı buluşlar.
• Mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemlerden kaynaklanan ürünler hariç olmak üzere, esas olarak bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ve bitki veya hayvan üretimi için yapılan biyolojik işlemler.
• İnsan veya hayvan vücuduna uygulanan teşhis yöntemleri ve cerrahi yöntemler dahil tüm tedavi yöntemleri.
• Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan vücudu ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dahil olmak üzere insan vücudunun unsurlarından birinin yalnızca keşfi.
• İnsan klonlama, insan gen hattının genetik modifikasyonu, insan embriyosunun sınai veya ticari amaçlarla kullanılması, insanlara veya hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamadan hayvanlara zarar verebilecek genetik modifikasyonlar ve bu işlemlerden kaynaklanan hayvanlar.

Başvurulan Patentin İptal Edilmesi

Patent ihlali söz konusu olduğunda ise ilgili davalara İstanbul, Ankara ve İzmir’deki ihtisas Sınai ve Fikri Mülkiyet Mahkemeleri bu konuya bakmaktadır. Diğer şehirlerde, üçüncü Asliye Hukuk Mahkemeleri Dairesi fikri mülkiyet ihlali başvurularıyla ilgilenmektedir.

Yazılımı Kapsayan Buluşlar Patentlenebilir mi?

Fikri Mülkiyet Kanunu’nun 82. maddesine göre bilgisayar programları buluş olarak kabul edilmez. Bu nedenle sadece yazılımla ile ilgili olan buluşlar patentlenemez. Ancak, yazılımla ilgili bazı buluşlar, tüm patentlenebilirlik şartlarını yerine getirmeleri koşuluyla Türkiye’de patentlenebilmektedir.

İş Yöntemlerini Kapsayan Buluşlar Ne Ölçüde Patentlenebilir?

Fikri Mülkiyet Yasası’nın 82. Maddesi, iş yöntemlerinin bir icat olarak sayılmadığını belirlemiştir. Ancak bir buluş, teknik yönleri olan ve patentlenebilirlik kriterlerini karşılayan bir iş yöntemine ilişkin ise patentlenebilmektedir.

Bir Patent Başvurusuna Üçüncü Kişiler Hangi Gerekçelerle ve Ne Zaman Karşı Çıkabilir?

Üçüncü kişiler, patent hibe kararının Patent ve Marka Kurumu nezdinde resmi Bültende yayımlanmasından itibaren altı ay içinde patente itiraz edebilirler (hibe sonrası itiraz prosedürü geçerlidir). Karşı çıkanların gerekçeleri ise genellikle şöyledir:

• Patent konusu patentlenebilirlik şartlarını sağlamamaktadır.
• Buluş yeterince açıklanmamıştır.
• Patent konusu başvurunun kapsamını aşıyordur.

Hangi Gerekçelerle Patent İhlali Davası Açılabilir?

Aşağıdaki fiiller TÜRKPATENT’in 141. maddesinde patent ihlali oluşturan fiiller olarak sayılmıştır. Bu fiillerden herhangi birinin mevcudiyetinde patent ihlali davası açılabilmektedir:

• Patentli bir ürünün, patent veya faydalı model sahibinin izni olmaksızın tamamen veya kısmen imal edilerek taklit edilmesi.
• Mülkiyet haklarına aykırı olarak imal edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya diğer herhangi bir şekilde ticaretini yapmak veya bu ürünleri ithal etmek, satışta tutmak veya kullanmak veya ürünlerin tamamen veya kısmen taklit olduğunu bilerek veya bu tür ürünlerle ilgili sözleşme teklifinde bulunmak.
• Buluşa dayalı bir yöntemi patent sahibinin izni olmaksızın kullanmak veya icat edilen yöntemin doğrudan kullanılmasıyla üretilmiş ürünleri izinsiz olarak satmak, dağıtmak veya başka bir şekilde ticaretini yapmak veya ithal etmek.
• Patent hakkının yetkisiz bir kişi adına tescili.
• Sözleşmeye dayalı veya zorunlu lisans haklarını genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.

Taxation Istanbul’un bünyesinde yer alan yönetim danışmanlığı ve finansal danışmanlık gibi çeşitli hukuki hizmetler sayesinde tüm yasal haklarınız güvence altına alınır, işinizin geleceği alanının en güvenilir ve uzman şirketine emanet edilmiş olur.

Önceki yazımıza https://www.taxationistanbul.com/sanal-ofis-nedir-avantajlari-nelerdir/ linkinden ulaşabilirsiniz.