Stopaj Nedir?

Devletin vatandaşlarına uyguladığı çeşitli vergiler bulunur. Bu vergilerin çeşitleri farklı olduğu gibi ödeme yöntemleri de farklılık gösterebilmektedir. Bunlardan biri de stopaj vergisidir. En yalın hâliyle “kaynağında kesilen vergi” olarak tanımlayabileceğimiz stopaj, diğer vergiler gibi bir vergi türü değildir. Bu sebeple “verginin tahsil şekli olarak” tanımlanması daha doğru olacaktır. 

Normal şartlarda elde edilen gelire uygulanan vergi, geliri elde eden tarafından devlete beyan edilir ve vergi ödemesi yapılır. Fakat bazı durumlarda gelir beyan edilmeden ve sahibine geçmeden önce vergi kesintisi gerçekleştirilir ve devlete ödemesi yapılır. Buna stopaj adı verilmektedir. Hangi gelirlerin stopaj kesintisine tabi tutulacağı ise devlet tarafından belirlenir. Örneğin, normal koşullarda bir işçinin, çalıştığı iş yerinde elde etmiş olduğu kazancına dair gelir vergisi ödemesi gerekmektedir. Fakat burada bu vergiyi işveren, çalışanı adına stopaj kesintisi yaparak devlete ödemekte, daha sonra ise kalan meblağın ödemesini işçisine yapmaktadır.

Stopaj Vergisinin Amacı Nedir?

Stopaj uygulaması, vergilendirme maliyetlerinin azaltılması amacıyla uygulanmaktadır. Örneğin, herhangi bir iş yerinde çalışana ücreti ödenirken işveren tarafından vergi kesintileri yapılır ve sonrasında çalışana ücreti net olarak ödenir. Dolayısıyla çalışanın elde ettiği kazancı üzerinden devlete ödemesi gereken vergisi, işveren tarafından ödenir. 

Stopaj uygulaması olmasaydı her çalışanın kazancı üzerinden hesapladığı vergisini ayrı ayrı devlete ödemesi gerekirdi. Bu açıdan bakıldığında bir işverenin tüm çalışanlarının tek tek vergi ödeme işlemi gerçekleştirmesi yerine tüm çalışanların vergilerinin tek elden işveren tarafından ödenmesi hem vergi ödemelerinin takibini kolaylaştırmakta hem de iş yükü ve ekonomik anlamda vergi daireleri ile vergi mükelleflerine, yani her iki tarafa da kolaylık sağlamaktadır. Stopaj uygulamasının temel mantığı hem vergi denetimini garanti altına almak hem de ekonomik maliyetleri azaltmaktır.

Bunun yanında stopaj ödemeleri, alanında uzman kişilerce yapıldığından bireysel vergi ödemeleri yapılırken oluşabilecek yanlışlıkların ve hataların da önüne geçilmesi kolaylaşmaktadır. Küçük vergi matrahlarının kaçırılması engellenmiş olmaktadır.

Hangi Ödemelerde Stopaj Kesintisi Yapılır? Hangi Durumlarda Uygulanır?

Stopajın temel olarak amacı, vergilendirme maliyetlerini düşürmek olduğundan verginin kesintiyle ödenmesinin mümkün olduğu hâllerde sıklıkla stopaj uygulanır. Stopaj kesintisinin yapılacağı kalemler devlet tarafından kanunla belirlenir. Maaş, yani ücret ödemelerinde kesintisi işveren tarafından uygulanır. Mali müşavirlik ve avukatlık gibi serbest meslek ödemelerinde de bu serbest mesleğe ait makbuzlar düzenlenir. Ödeme yapılırken o serbest meslek kazancından gelir vergisi kesintisi yapılır ve kalan tutar, avukata veya mali müşavire ödenir. Böylece stopaj ile vergilendirme yapılır. Mevduat faizlerinde ve kâr paylarında da banka tarafından stopaj kesintisi yapılır. Yine kira ödemeleri de stopaj vergisine tabi tutulmuştur. 

Kira Stopajı Nedir?

Vergi Usul Kanunu’na göre kiraya veren kişi, verginin mükellefidir. Ancak bazı durumlarda kiracı da verginin ödenmesinden sorumlu olabilmektedir. Kira geliri, stopaj kesintisi yapılması gereken gelirlerdendir. Ticari amaçla kullanılan gayrimenkullerin kiralamasında stopaj kesintisi yapılır. Bu vergiyi devlete, kira ödemesini yapan kiracı ödemektedir. 

Örnek verecek olursak normal koşullarda evini kiraya veren kişi, gayrimenkul sermaye iradı üzerinden gelir vergisini kendisi öder. Ancak ev sahibinin evi, iş yeri olarak kiraya vermesi durumunda kiracı tarafından stopaj kesintisi yapılır ve ev sahibi yerine vergi ödemesi yapılır. Daha sonra kalan tutar ev sahibine ödenir.

İndirimli Stopaj Nedir?

İndirimli stopaj, 31 Aralık 2022 tarihine kadar uygulanacak bir usuldür. Birikimlerin Türk Lirası mevduat hesaplarında tutulmasını sağlamak amacıyla uygulamaya geçirilmiştir. Bu usul vadeli, vadesiz ve kâr paylarına uygulanmaktadır. Güncel olarak Türk Lirası mevduat stopajlarında 6 aya kadar %5, 6 ay ile 1 yıl arasında %3, bir yıl üstünde ise %0 stopaj uygulanmaktadır.

Stopajı Kim Öder? Muhtasar Beyanname Nedir?

Stopaj kesintisini yapmakla sorumlu olan kişiye “vergi sorumlusu” denir. Stopaj vergisi, kesintiyi yapan kişi veya kurum tarafından muhtasar beyanname yoluyla devlete beyan edilir ve ödemesi yapılır. Muhtasar beyanname, gelir vergisinde uygulanan beyanlardan biridir ve iş yerinde çalıştırılan çalışan sayısına göre aylık veya üç aylık olarak düzenlenmektedir. Diğer beyanlardan farklı olarak vergi mükellefince değil, vergi sorumlusunca vergi tutarları hesaplanır ve beyan edilerek ödemesi yapılır.

Stopaj Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Stopaj hesaplamasının nasıl yapılacağı konusuna gelecek olursak gelir vergisi, kurumlar vergisi veya katma değer vergisinde olduğu gibi bu noktada sabit tutarlar ve oranlar bulunmamaktadır. Yapılan işleme göre oranlar değişiklik göstermektedir. Her sene güncel bir şekilde belirlenen bu oranlar uygulanırken brüt ücretler dikkate alınmaktadır. Stopaj kesintisinin yapılacağı alana göre de bu oranlar değişiklik göstermektedir.

Personel Adına Ödenen Stopajı Hesaplama

Örneğin maaş, yani ücret ödemesi yapıldığında işçinin yıllık toplam gelirine, yani yıllık toplam aldığı maaş tutarına göre gelir vergisindeki artan oran üzerinden bir kesinti yapılacaktır. Personele yapılan maaş ödemelerinde kesinti tutara bağlı olarak %15, %20, %27 ve %35 olarak değişkenlik göstermektedir. 

Sözgelimi 24.000 TL yıllık geliri olan bir işçiden %15 kesinti yapılır. 53 bin TL yıllık geliri olan bir işçiden ise bunun 24 bin TL’si için 3.600 TL, geri kalanı için %20 oranında stopaj kesintisi yapılır. Serbest meslek kazançlarına da yine brüt tutar üzerinden %20 stopaj kesintisi yapılmaktadır.

Kira Stopajı Hesaplama

Kira stopajı, brüt kira tutarı üzerinden %20 oranla stopaj kesintisi yapılarak hesaplanmaktadır. Örnek verecek olursak brüt kira değerinin 3.000 TL olduğu bir durumda fiyatın %20’si olan 600 TL stopaj kesintisi, kiracı tarafından yapılarak vergi idaresine ödenir. Kesintiden sonra kalan 2.400 TL ise net kira bedeli olarak kiraya verene iletilir.

Stopaj Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Stopaj vergisi farklı farklı periyotlarda ödenebilmektedir. Bu zaman dilimleri her sene Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenmekte ve duyurulmaktadır. Her yıl belirlenen bu takvime bağlı olarak vergi mükellefi vatandaşlar, vergilerini zamanında ödemelidirler. 

Bu takvime bağlı olarak iş anlaşması gerçekleştiren vergi mükelleflerinin, bu anlaşmadan elde edilen kazanca uygulayacağı stopaj vergisini her ay ya da üç ayda bir defa olacak şekilde ödemeleri gerekmektedir. 

Aylık ödeme yapılacak olması durumunda stopaj vergisi ödemeleri, ödemenin alındığı ayın 26. gününe kadar muhtasar beyanname ile bildirilmeli ve ödeme yapılmalıdır. Üç aylık ödeme yapılması durumunda ise alınan/yapılan ödemeyi takip eden üçüncü ayın 26. gününe kadar muhtasar beyanname bildirilmesi ve stopaj vergi ödemesinin yapılması yükümlülüğü bulunmaktadır. 

Bunun yanında yıllık gelir vergisi beyannamesi yoluyla ödenen stopaj kesintileri de mevcuttur. Bu stopaj ödemelerinin yıl içerisinde iki eşit taksit hâlinde ödenmesi gerekmekte olup mart ve temmuz aylarında bu ödemelerin yapılması gerekmektedir. Ayrıca kira stopajları da yıllık olarak her yılın mart ayında beyan edilmelidir.

Önceki yazımıza https://www.taxationistanbul.com/kumulatif-vergi-matrahi/ linkinden ulaşabilirsiniz.